JAVASCRIPT DERSLERİ ANASAYFA ÖNCEKİ DERS SIRADAKİ DERS
Konu başlığına tıklayarak detayları görebilirsiniz!!!
Operatörler bir veya birden fazla değeri alıp geriye yeni veya başka bir değer döndüren işlevsel karakterlerdir. Tek operand alan operatörler unary, çift operand alan operatörler binary, üç operand alan operatörler ternary olarak adlandırılır.
Sayısal operandlarla ilgili işlem yapıp, geriye tekrar sayısal değer döndüren operatörlerdir. Basit şekliyle 4 işlem yapmak için günlük hayatımızda da kullandığımız operatörlerdir. Aralarından sadece + (artı) operatörü string operatörü olarak da kullanılabilir. Önceki dersimizde gördüğümüz şekilde String değere sahip değişkenleri birleştirmek için de kullanılır. İsimlerini öğrendikten sonra ilerdeki örneklerimizde kullanımlarını da öğrenmemiz mümkün olacaktır.
+ (artı) // Binary, 2 operand alır, toplama işlemi yapar.
- (eksi) // Binary, 2 operand alır, çıkarma işlemi yapar.
* (çarpı) // Binary, 2 operand alır, çarpma işlemi yapar.
/ (bölme) // Binary, 2 operand alır, bölme işlemi yapar.
% (modülüs) // Binary, 2 operand alır, yüzde hesaplama işlemi yapar.
Bir değişkene değer atamak için eşittir (=) operatörünü kullanıyoruz. Toplama işlemi için yine temel matematikten aşina olduğumuz artı (+) operatörünü kullanıyoruz. Aşağıdaki örnekte x değişkenimize eşittir atama operatörüyle 8 değerini atıyoruz. Sonrasında ise yine x değişkenimize artı operatörü ile 2 daha eklenmesini sağlıyoruz. Ekrana x değişkenimizi yazdırdığımızda ise bize 10 sonucunu verecektir. Sonrasında sırasıyla çıkarma (-), çarpma (*), bölme (/) ve yüzde (%) hesaplama işlemlerini yaptığımızda x değişkenimizin değerinin değiştiğini göreceğiz.
<html>
<head>
<script type="text/javascript">
var x = 8;
var x = x + 2;
var x = x - 1;
var x = x * 2;
var x = x / 3;
var x = x % 5;
document.write("İşleminizin sonucu: " + x);
</script>
</head>
<body>
</body>
</html>
TARAYICI (BROWSER) EKRAN GÖRÜNTÜSÜ:
Bir de değişken değerimiz otomatik olarak arttırıp, azaltmaya bizde yardımcı olan operatörler vardır. Böylelikle uzun uzun kodlar yazmamızın önüne geçilmiş olur.
++ (Arttırma operatörü): // Unary, 1 operand alır. Ön veya son ek olarak iliştirildiği operandın
değerini 1 arttırır.
++x (ön ek, prefix), x++ (son ek, postfix) şeklinde kullanılabilir.
-- (Azaltma Operatörü): // Unary, 1 operand alır. Ön veya son ek olarak iliştirildiği operandın
değerini 1 azaltır.
Aşağıdaki örneğimizde yine x değişkenimize 8 değerini atıyoruz. Bu sefer 1 arttırmak için x+1 yerine x++ ifadesini kullanıyoruz. Bu şekilde x değişkenimizin değerinin yine bir artmasını sağlayabiliyoruz. Aynı işlemi eksi (--) operatörüyle çift eksi kullanarak yaparsak da bu sefer değerimizi bir azaltmamımıza yardımcı olacaktır. Örnekteki yazım şekline dikkat ediniz. Eğer var x = x++; şeklinde bir yazım gerçekleştirirseniz hiçbir etkisi olmadığını görürsünüz. Bu şekilde kullanmayınız.
<html>
<head>
<script type="text/javascript">
var x = 8;
x++;
document.write("İşleminizin sonucu: " + x);
</script>
</head>
<body>
</body>
</html>
TARAYICI (BROWSER) EKRAN GÖRÜNTÜSÜ:
Aritmetik operatörlerin bir başka kullanım şekli ile aşağıdaki örneğimizde olduğu gibi direk toplama, çıkarma veya bölme gibi işlemlerin daha pratik şekilde yapılmasını sağlayabiliriz. Örneğimizde x = x+5 kullanmak yerine x+=5 kullanarak yine toplama işlemini gerçekletirebiliriz. Bunu diğer matematiksel işlemler için de aynı şekilde kullanabilirsiniz.
<html>
<head>
<script type="text/javascript">
var x = 5;
x+=5;
document.write("İşleminizin sonucu: " + x);
</script>
</head>
<body>
</body>
</html>
TARAYICI (BROWSER) EKRAN GÖRÜNTÜSÜ:
Karşılaştırma operatörleri 2 operand alır. Bunları karşılaştırıp çıkardığı sonuca göre boolean yani true ya da false değeri döndürür. Genelde şart (condition) oluşturmak için kullanılırlar.
Eşitlik Denetimi Operatörü (==):
Eşitlik denetimi için kullanılır. Eşitlik var ise true yok ise false değeri döndürür. Örtük Dönüşüm yapılabilir.
3 == 3 --> Üç üçe eşitse true sonucu çıkar ve işlem devam eder.
"3" == 3 --> Örtük tür dönüşümü ile sonuç yine true olacağından işlem devam eder.
Katı Eşitlik Denetimi Operatörü (===):
Katı eşitlik denetimiiçin kullanılır. Örtük dönüşüm yapılamaz. Kati sonuçlar için denetim istenirse önerilir.
3 === 3 -> true
"3" === 3 -> false
Eşitsizlik Denetimi (!=):
Eşitsizlik denetimi için kullanılır. Operandlar eşit değilse true eşitse false değeri döndürür. Örtük tür dönüşümü yapılabilir.
5 != 3 -> true
"5" != 5 -> false
Katı Eşitsizlik Denetimi (!==):
Katı eşitsizlik denetimi için kullanılır. Operandlar eşit değilse true eşitse false değeri döndürür. Örtük tür dönüşümü yapılamaz.
5 !== 3 -> true
"5" !== 5 -> true
Büyüklük Denetimi (>):
Büyüklük denetimi için kullanılır. Belirtilen operatör büyükse true, değilse false döndürür.
5 > 3 -> true
Küçüklük Denetimi (<):
Küçüklük denetimi için kullanılır. Belirtilen operatör küçükse true, değilse false döndürür.
5 < 3 -> true
Büyük veya Eşit Denetimi (>=):
Büyük veya eşit denetimi için kullanılır. Belirtilen operatör büyük veya eşitse true, değilse false döndürür.
5 >= 3 -> true
Küçük veya Eşit Denetimi (<=):
Küçük veya eşit denetimi için kullanılır. Belirtilen operatör küçük veya eşitse true, değilse false döndürür.
3 <= 5 -> true
Birden fazla şarttan oluşan bir yapı oluşturmak için kullanılır. Geriye boolean değeri döndürürler.
Mantıksal "VE" Operatörü (&&):
Boolean türünden 2 operand alır. Operandların her ikisi de true ise geriye true, diğer durumlarda false değerini döndürür
Mantıksal "VEYA" Operatörü (||):
Boolean türünden 2 operand alır. Operandlardan ikisi de false ise geriye false, diğer durumlarda true döndürür.
Mantıksal "DEĞİL" Operatörü (!):
Boolean türünden 1 operand alır. İlgili operandın mantıksal tersini döndürür.
!(true) -> false
!(false) -> true
Mantıksal işlemleri bit olarak gerçekleştirmek için kullanılan operatörlerdir. Bu tür operatörlerin operandları sayısal değerler olmalıdır.
Bitsel "VE" Operatörü (&):
Binary operatörüdür. Operandların sayısal değerlerinin bitsel şablonları üzerinde karşılıklı bitler arasında VE işlemi yapar.
Bitsel "VEYA" Operatörü (!):
Binary operatörüdür. Operandların sayısal değerlerinin bitsel şablobları üzerinde karşılıklı bitler arasında VEYA işlemi yapar.
Bitsel "ÖZEL VEYA" Operatörü (^):
Binary operatörüdür. Operandların sayısal değerlerinin bitsel şablobları üzerinde karşılıklı bitler arasında ÖZEL VEYA işlemi yapar.
Bitsel "DEĞİL" Operatörü (~):
Unary operatörüdür. İlgili olduğu operandın sayısal değerinin karşılığı olan bit yapısında bitleri ters çevirir. 0 değerine sahip bit 1, 1 değerine sahip bit 0 olur.
Bitsel "SOLA KAYDIRMA" Operatörü (<<):
a << b
a değerinin bitsel şablonunda b değeri kadar sola kaydırılması işlemini yapar. Sola kaydırılan bitler atılırken, bitsel şablonun sağ tarafı 0 değeri ile beslenir.
Bitsel "SAĞA KAYDIRMA" Operatörü (>>):
a >> b
a değerinin bitsel şablonunda b değeri kadar sağa kaydırılması işlemini yapar. Sağa kaydırılan bitler atılırken, bitsel şablonun sol tarafı 0 değeri ile beslenir.
Bir değişkene değer atarken kullanabileceğimiz = (eşittir) operatörü ve işlemli atama operatörleri olarak adlandırdığımız diğer operatörlerdir.
Değer Atama Operatörü (=):
Bir değişkene değer ataması yapılırken kullanılan atama (=) operatörüdür. Bir ifade içerisinde birden fazla atama (=) operatörü kullanılabilir. Ayrıca bir atama zinciri oluşturularak birden fazla değişkene aynı değer atanabilir.
var kisi = 15; // Basit değer atama
var sinav = sonuc = 15; // Atama zinciri
Toplama Atama Operatörü (+=):
Birikimli toplama operatörüdür.
a += 1 -> a = a+1 anlamına gelir.
Çıkarma Atama Operatörü (-=):
Birikimli çıkarma operatörüdür.
a -= 1 -> a = a-1
Çarpma Atama Operatörü (*=):
Birikimli çarpma operatörüdür.
a *= b -> a = a*b
Bölme Atama Operatörü (/=:
Birikimli bölme operatörüdür.
a /= b -> a = a/b
Kalan Operatörü (%=):
Birikimli yüzde operatörüdür.
a %= b -> a = a%b
Bitsel Sola Kaydırma Ataması (<<=):
a <<= b -> a = a<<b
Bitsel Sağa Kaydırma Ataması (>>= ):
a >>= b -> a = a>>b
Bitsel "VE" Ataması (&=):
a &= b -> a = a&b
Bitsel "ÖZEL VEYA" Ataması (^=):
a ^= b -> a = a^b
Bitsel "VEYA" Ataması (|=):
a |= b -> a = a|b
Bu kısımda Javascript içerisinde kullanılan bazı özel amaçlı operatörleri inceleyeceğiz;
Koşullu Operatör (Conditional Operator):
Ternary operatör olarak da adlandırılır. Yazılımımızın işleyişine bağlı olarak ayrı ayrı iki komuttan birini çalıştırmak istiyorsak, conditional operatörünü kullanıyoruz.
Aşağıdaki dizilimde eğer şart sağlanıyorsa komut1 değilse komut2 çalıştırılır;
( şart ) ? komut1 : komut 2
ÖRNEK:
var a = 5;
a = (a < 6) ? 6 : a;
a değişkeninin değeri 6'dan küçük ise a değişkenine 6 değeri atanıyor, tam tersi olursa a değeri değişmiyor. Örnek bize a=6 değerini verir.
Aşağıdaki dizilimde ise eğer şart sağlanıyorsa değişken değer1 değerini, sağlanmıyorsa değer 2 değerini alır.
degisken = (şart) ? deger1 : deger2
var c = 10;
var b = (c < 11) ? "c değeri 11 den küçük" : "c değeri 11 e eşit veya büyük";
c değişkeninin değerine bağlı olarak b değişkenine değer atanır. Örneğe göre b = "c değeri 11 den küçük" sonucu çıkar.
Virgül Operatörü (Comma Operator):
Silme Operatörü (Delete Operator):
in Operatörü:
typeOf Operatörü:
Void Operatörü:
Operatörlerin kullanım yerlerine göre öncelikleri vardır. Aynı satırda bulunan operatörler aynı öncelik derecesine sahiptir. Aynı öncelik derecesine sahip iki operatör aynı ifadede kullanılıyorsa soldaki operatör daha öncelikli olarak algılanır.
Bir ifade iççerisinde operatöre ait öncelik sırasını değiştirmek istersek () parantez operatörünü kullanabiliriz. Matematiksel bir ifade içerisinde parantez içinde bulunan operatörler her zaman öncelikli operatörler olur.
Operatörlerin önceliklerine göre sıralaması aşağıdaki gibidir;
EN YÜKSEK ÖNCELİK
. []
! ~ - + ++ -- typeof void delete
* / %
+ -
<< >> >>>
< <= > >= in instanceof
== != === !==
&
^
|
&&
||
?:
= += -= *= /= %= <<= >>= &= ^= |=
,
EN DÜŞÜK ÖNCELİK
